Blockchaintechnologie hype of revolutie?

De oorsprong van blokchaintechnologie stamt al uit 1991

De technologie deed in 2017 haar publieke intrede via de cryptocurrency, met name bekend door de bitcoin, maar de technologie is eigenlijk al in 1991 ontwikkeld door wetenschappers Stuart Haber en W. Scott Stornetta. Zij ontwikkelden namelijk een wiskundige formule om documenten cryptografisch te kunnen beveiligen. Ieder document krijg een code, op het moment dat er ook maar 1 letter wordt veranderd, krijgt het document een geheel andere code. Hiermee brachten ze de oplossing naar de markt dat een code (gekoppeld aan een document) veranderde, en het hierdoor dus direct zichtbaar werd, wanneer een document werd aangepast. Het patent dat zij hadden op hun product verviel zonder succes te hebben gehad in 2004 (bron 2). Niet verrassend, lanceerden in 2004 verschillende bedrijven oplossingen om documenten cryptografisch te beveiligen. Eén van deze oplossingen werd aangedragen door Harold Thomas Finney, namelijk zijn Reusable Proof of Work (RPoW) (bron 2). RPoW zorgde er niet alleen voor dat documenten gecodeerd werden, maar deze codes werden ook opgeslagen op een internationale openbare betrouwbare server. Hierdoor konden gebruikers altijd en overal deze codes controleren, en dus documenten controleren op juistheid en integriteit. Het openbaar publiceren van codes die getoetst kunnen worden op waarheid vormde de basis voor het huidige fenomeen blockchaintechnologie. Maar wat is blockchaintechnologie nou eigenlijk precies? In de volgende alinea gaan we daar verder op in.

Een decentrale ketting van blokken informatie

De term blockchain is een containerbegrip, aangezien er uiteenlopende varianten zijn. Het bedrijf CryptoUniversity geeft de volgende definitie van een blockchain: “Een blockchain is een gedecentraliseerde verzameling van data, die opgeslagen wordt in volgorde van wanneer die data is binnengekomen” (bron 3). De ‘blokken’ met data volgen elkaar op in de juiste volgorde en vormen zo een ketting aan blokken, vandaar de naam blockchain. Met data kan men denken aan de breedste zin van het woord. Er zijn namelijk voorbeelden waarin de data geld is, zoals bij de Bitcoin, maar er zijn ook voorbeelden waarin de data opgewekte energie is. In de volgende alinea gaan we dieper in op de huidige mogelijkheden met de blockchain voor de inkoopsector. Eerst zoomen we verder in op de verschillende soorten blockchains. In de basis zijn er drie verschillende vormen van blockchains te onderscheiden: publieke, hybride en private blockchains (bron 4). Een publieke blockchain is openbaar voor iedereen, mits je beschikt over de juiste software. Daarentegen wordt de hybride blockchain slechts gedeeld met een select aantal partijen, vaak bedrijven die hecht samenwerken. Tot slot, wordt de private blockchain door bedrijven gebruikt voor het intern delen van informatie. Dergelijke databases kan iedereen creëren via platformen als: Multichain, Openchain en Hyperledger. Nu weten we dat een blockchain een database is die data in de juiste volgorde opslaat en dat deze data een publieke, hybride en private vorm kan hebben. Maar waarom zijn al ruim 300 bedrijven in Nederland gestart met een blockchain en investeren zij al miljoenen in blockchains? Dat onderzoeken we in de volgende alinea.

Blockchain Ecosysteem 2019

Blockchaintechnologie is bij uitstek geschikt voor supply chain management

Aangezien er uiteenlopende use cases zijn met blockchains die we zeker niet allemaal kunnen bespreken in dit artikel, zullen we in deze alinea vernauwen naar de mogelijkheden in de inkoopsector. Blossey, Eisenhardt & Hahn en Qando beschrijven dat blockchaintechnologie bij uitstek geschikt is voor interactie tussen meerdere partijen en het daardoor erg interessant is voor de inkoopsector en met name voor supply chain management (bron 6, 7). Het toepassen van een blockchain in de inkoopsector is dus vooral effectief via de openbare en hybride vorm. Zoals we geleerd hebben in de vorige alinea vindt er bij een openbare en hybride blockchain interactie plaats tussen meerdere partijen.

Om deze ontwikkeling beeldend te maken, zullen we voor beide vormen een voorbeeld doornemen. Een mooi praktisch voorbeeld van een hybride blockchain is de blockchain van TransActive Grid. Zij hebben blockchains opgezet voor de wijk Brooklyn in New York waarmee opgewekte zonne-energie over buren verdeeld kan worden. Een huis heeft bijvoorbeeld zonnepanelen op zijn dak, maar die leveren meer vermogen op dan dat het huis verbruikt. Via de blockchain kunnen zij de energie aanbieden op een platform waar verschillende buren deze energie kunnen kopen, zonder dat de energie eerst naar een netbeheerder is geweest. Via deze blockchain is het dus mogelijk om voor beide partijen een gunstigere prijs te genereren door het elimineren van de netbeheerder in het proces. Aangezien niet iedereen kan deelnemen aan de blockchain, maar slechts een selecte groep, is hier sprake van een hybride blockchain.

Een voorbeeld van een openbare blockchain is de toepassing bij Albert Heijns huismerk sinaasappelsap. Wanneer je de QR-code op de verpakking scant, kan je als consument de gehele ‘reis’ zien die het product heeft afgelegd: van het plukken van de vruchten, tot het maken van concentraat en het verwerken tot sap. Daarbij kan je ook zien welke leveranciers hebben gewerkt aan de realisatie van het product. Op deze manier wordt de gehele supply chain transparant gemaakt en kan je als consument de keuze maken of je deze supply chain wilt steunen of juist niet, door het product te kopen of door een substituut te kopen (bron 9).

Onder andere door bovengenoemde toepassingen wordt de blockchain de belangrijkste ontwikkeling sinds het ontstaan van het internet genoemd (bron 4, 10). De blockchain staat pas in haar kinderschoenen. De voorlopers van het internet bestonden al in de jaren ‘60, maar het internet werd pas echt een succes in de jaren ‘90 (bron 11). Hieruit blijkt dat baanbrekende innovaties de tijd nodig hebben om te ontplooien. Dit geldt ook voor de blockchain. Er zijn nog erg veel toepassingen onontdekt, wat we nog kunnen verwachten, lezen we in de volgende alinea.

Supply chains worden volledig transparant en administratieve taken zullen verdwijnen

Nu we weten dat de blockchain onder andere tussenpersonen als een netbeheerder kan elimineren om prijzen voor leveranciers en consumenten aantrekkelijker te maken, en dat bedrijven hun gehele supply chain van een product inzichtelijk maken bij de verkoop, wil ik je meenemen naar de mogelijkheden in de toekomst met de blockchain. Uiteraard kan ik de toekomst niet voorspellen, maar ik zal aan de hand van literatuuronderzoek het beeld kort en duidelijk proberen te schetsen.

Rabobank beschrijft dat lokale productiebedrijven betere prijzen zullen ontvangen voor hun producten. Via blockchains, zou het in de toekomst mogelijk kunnen zijn dat consumenten kunnen zien welke prijzen alle partijen ontvangen in een supply chain en op welke manier zij bijdragen aan duurzaamheid. Deze transparantie zou ervoor kunnen zorgen dat er eerlijke lonen betaald worden aan elke partij in de productieketen (bron 12). Verder biedt het ook de mogelijkheid aan consumenten om te bepalen in welke mate zij bijvoorbeeld ‘eerlijkere’ processen of duurzame productieketens een meerwaarde vinden en welke (meer)prijs hier tegenover mag staan. Een gevolg hiervan is dat de traditionele manier van concurreren, bedrijf versus bedrijf, zal veranderen in een concurrentievorm van supply chain versus supply chain. Hierin zal samenwerken binnenin de keten centraal komen te staan.

Daarnaast stelt Nyenrode Business Universiteit dat de blockchain in de toekomst administratieve taken over zal nemen en dat er minder controle nodig is binnen en tussen bedrijven (bron 11). Dit zal uiteindelijk de efficiëntie en betrouwbaarheid bij bedrijven vergroten, en de kans op fraude verkleinen. Het onderzoek van Thio-ac et al. beschrijft en test zelfs een situatie waarin alle goederen en diensten online ingekocht worden en waar, door middel van een blockchain, automatisch de order wordt afgehandeld, een contract wordt opgesteld en tot slot wordt ondertekend. Wanneer deze tool ook nog eens te koppelen is aan ERP-systemen of private blockchains van bedrijven, en gebruik kan maken van smart contracts, zal het gehele administratieve proces van inkoopafdelingen naar mijn mening in seconden afgerond kunnen worden. Omwille van de grootte van dit artikel, wil ik hier niet verder op in gaan, maar verzoek ik je hier zelf onderzoek naar te doen. Als we het model van Rogers in acht nemen in combinatie met het model van Gartner, zijn we nu nog in de Innovators fase van de blockchain, maar als je jezelf nu niet verdiept in de technologie zullen de complete oplossingen zich snel volgen en kan je misschien pas aanhaken in de fase vanaf Late Majority of zelfs de Laggards en hiermee kunnen mooie kansen voor je organisatie verloren gaan (bron 14, 15). Naar mijn mening kan in ieder geval gesteld worden dat de blockchain baanbrekende veranderingen teweeg heeft gebracht, maar ik geloof dat we nog maar aan het begin staan van een grote revolutie.

Mocht je willen sparren over de blockchaintechnologie of externe kennis in huis willen halen, kan je altijd contact opnemen met In2Talent. In2Talent houdt zich actief bezig met het volgen van ontwikkelingen in de inkoop markt. Zo heeft recent Björn de Kleine een onderzoek geschreven over op welke wijze de blockchain kan bijdragen aan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen in de maakindustrie.

Als je jezelf verder wilt ontwikkelen op het gebied van blockchaintechnologie, via de Open Universiteit is het mogelijk om de Nationale Blockchain Cursus van de Dutch Blockchain Coalition kostenloos te volgen. Ik heb de cursus zelf ook gevolgd en ik raad hem je van harte aan. Leuk feitje, je diploma voor deze cursus wordt opgeslagen op een blockchain.

Garnter’s Blockchain Spectrum

Fases van innovatieadoptie

Bron: Rogers, E. M. (2010). Diffusion of innovations. Simon and Schuster.