Ik ben toch niet gek?

Ieder mens heeft verschillende kanten. Soms ben je gezellig, soms ben je bang, soms ben je verdrietig, soms ben je stoer en zo kan je blijven doorgaan… Niemand is áltijd vrolijk of áltijd boos. Dit ligt niet alleen aan het moment waarop je iemand treft, maar ook aan bijvoorbeeld eerdere ervaringen of de gebruiken die iemand van huis uit heeft meegekregen. Iedereen heeft als het ware verschillende persoonlijkheden, ook wel ‘voice dialogue’ genoemd. En waarom deze verschillende persoonlijkheden niks te maken hebben met een psychische stoornis waarbij je stemmen in je hoofd hoort, leggen we je graag uit.

Pixar en Disney hebben het mooi in beeld gebracht in de film ‘Inside Out’ uit 2015. In deze film wordt Riley, die moet wennen aan het feit dat ze met haar familie naar een andere stad is verhuisd, geleid door de emoties plezier, angst, woede, afkeer en verdriet. Je kijkt niet alleen mee met de jonge Riley, maar ook met haar ouders. Alle drie de karakters reageren vanuit verschillende rollen met compleet andere emoties in precies dezelfde situatie. Check hier de trailer:

Meerdere ikken

Volgens de voice dialogue-methode hebben we verschillende subpersoonlijkheden (‘ikken’). Je ikken kijken allemaal op een andere manier naar de wereld en zetten ander gedrag in. Naast de vijf emoties die in Inside Out aan de knoppen zitten zijn er natuurlijk nog veel meer ikken die je kunt inzetten.

Sommige ikken hebben de touwtjes in handen en laten zich regelmatiger zien dan anderen. Dit noem je ook wel je primaire ikken, ze spelen een hoofdrol en zijn dagelijks aan het woord. Andere ikken raken in de loop van je leven meer op de achtergrond en laten zich soms zelfs zelden tot nooit meer zien, dit noem je ook wel je verstoten ikken.

Welke ikken ben jij?

Welke ikke welke rol heeft is voor iedereen anders. Veelvoorkomende typen ikken zijn o.a.:

• De innerlijke criticus: deze ikke heeft constant zelfkritiek op alles wat je doet;
• De pusher: deze ikke heeft haast en jaagt je de hele dag op om net even wat meer te doen;
• De pleaser: deze ikke heeft het naar zijn zin wanneer iedereen het naar zijn zin heeft;
• De perfectionist: deze ikke wil alles foutloos en perfect doen;
• Het innerlijke kind: deze ikke is speels, onbevangen, eerlijk en durft zich kwetsbaar op te stellen;
• De clown: deze ikke ouwehoert en maakt grappen;
• De levensgenieter, de dromer, de controleur, de strenge, de sloddervos etc.

De verschillende ikken hebben vaak een tegenpool. Zo kan de levensgenieter best wel botsen met de pusher, omdat de één je vertelt kalmer aan te doen en te genieten van het leven en de ander je opjaagt net even wat meer uit de dag te halen.

Functies van je ikken

Belangrijk is om je te beseffen dat alle ikken er mogen zijn. Sommige wat meer en sommige wat minder op de voorgrond. Welke ikke je inzet is afhankelijk van de situatie waarin jij je bevindt, de ervaringen die je hebt gehad, jouw normen en waarden en de gebruiken die je hebt meegekregen van bijvoorbeeld je ouders. Als jij je in een veilige situatie bevindt en je lekker in je vel zit, kan het zijn dat de spontane, gezellige ikke aan de knoppen zit. Als jij je in een onveilige, stressvolle situatie bevindt dan kan de twijfelaar, weglacher of stoere ikke de knoppen overnemen.

De verschillende ikken hebben een eigen stem, met een eigen functie. Zo kan de twijfelaar je behoeden van te spontane keuzes of de weglacher kan iets te serieuze situaties lichter maken, waardoor jij je meer op je gemakt voelt.

Aan de slag

Benieuwd geworden naar jouw ikken? Ga er mee aan de slag en word je meer bewust van jouw subpersoonlijkheden.

Probeer je door de dag heen te beseffen hoe je omgaat met bepaalde momenten of ervaringen.

Ga na welke emoties er voorbij komen. Wat gebeurt er bij jou als je een fijne ervaring hebt? Ga je tot actie over, geniet je van het moment of doe je wat anders? En hoe reageer jij in een stressvolle situatie? Ga je bijvoorbeeld op zoek naar oplossingen, freeze je, of zoek je steun bij anderen? Als je helder hebt voor jezelf hoe je handelt en wat er bij jou gebeurt, probeer je dan te beseffen welke ikken hierachter zaten en welke functie deze ikken hebben voor jou. Noteer de ikken, en hou bij welke ikken vaker voorkomen en welke ikken minder vaak.